Thịt dê từ lâu đã là một trong những nguồn cung cấp thực phẩm quan trọng và phổ biến ở một số quốc gia như Bangladesh, Nepal, Sri Lanka, Pakistan, Ấn Độ; đồng thời, thịt dê cũng được biết đến là thực phẩm được người Trung Hoa sử dụng như một dược liệu quý trong bồi bổ sức khỏe và chữa bệnh.
Tuy nhiên, số người am hiểu và tiêu thụ thịt dê ở Việt Nam vẫn chưa cao mặc dù ở Việt Nam có nguồn cung cấp thịt dê cao cấp hảo hạng như Ninh Bình, Ninh Thuận….
1 Thịt dê là loại thịt như thế nào?
.png)
Dê là loài động vật nhai lại, thuộc họ Bovidae (họ trâu bò), guốc chẵn. Từ lâu đời, dê được nuôi ở các nông trại để lấy thịt, sữa và da. Dê không chỉ là vật nuôi gần gũi mà còn mang nhiều ý nghĩa tâm linh trong văn hóa phương Tây và phương Ðông.
Thịt dê tươi
Thịt dê có vị ngọt, tính nhiệt, mùi vị thơm ngon, khi ăn vào cơ thể, tác động ngay đến kinh lá lách, dạ dày, thận, và tim. Thịt dê có tác dụng bổ dưỡng, giữ ấm rất tốt, rất thích hợp ăn trong mùa lạnh, có tác dụng làm ấm dạ dày, dùng để điều trị các bệnh liên quan đến dạ dày lá lách hư hàn (lạnh) gây ra buồn nôn, trào ngược dạ dày, cơ thể yếu đuối, lạnh bụng.
Theo phân tích, trong 100g thịt dê có chứa thành phần gồm:
- Nước: 65,7 g
- Protein: 19 g (có 17,5% protit)
- Chất béo: 14,1 (40% lipit)
- Cholesterol: 92 mg
- Vitamin A: 22 mg
- Retinol: 22 mg
- Thiamin: 0,05 mg
- Riboflavin: 0,14 mg
- Niacin: 4,5 mg
- Vitamin E: 0,26 mg
- Chất khoáng vi lượngcanxi: 6 mg,
- Phốt pho: 146 mg
- Kali: 232 mg
- Natri: 80,6 mg
- Magiê: 20 mg
- Sắt: 2,3 mg
- Kẽm: 3,22 mg
- Selen: 32,2mcg
- Đồng: 0,75 mg
- Mangan: 0,02 mg
- Cung cấp năng lượng: 203 kcal.
2 Thịt dê là một món ăn cung đình hảo hạng:
Nếu những ai đã từng xem bộ phim Trung Quốc Diên Hy Công Lược chắc sẽ nhớ đến Nhàn Phi lúc trở thành Tân Hoàng Hậu thường sử dụng thịt dê trong bữa ăn hằng ngày để bồi bổ sức khỏe và giữ gìn nhan sắc trẻ trung.
.jpg)
Thật vậy, thịt dê từ thời xa xưa đã có thể chế biến thành món ăn cung đình số 1 cho sức khỏe (Ngự tiệc), đó là món ăn gồm thịt dê, nhân sâm (hoặc sâm ngọc linh), đông trùng hạ thảo, nhung hươu ăn cùng với một số loại nấm quý. Món này đại bổ khí huyết, tăng cường sinh lực và tăng hormon sinh dục cho cả nam lẫn nữ, phục hồi sức khỏe nếu ai mắc những bệnh mãn tính.
Theo Thập tễ viết: Bổ có thể làm hết hư nhược, nhân sâm, dương nhục đều là những thứ để bổ. Nhân sâm bổ khí, dương nhục bổ hình, đều bổ huyết hư, vì dương sinh thì âm trưởng (khí thuộc dương, huyết thuộc âm). Chứng hư lao, gầy yếu, đau lưng mỏi gối, thận dương hư (đàn ông di tinh liệt dương, đàn bà khí hư bạch đới), khí huyết hư tổn, tự hãn, có thể ăn liên tục 30-40g/ngày thịt dê chế biến thành các món ăn, có thể trị được.
3 Thịt dê có tác dụng gì?
.jpg)
Trong cuốn sách Đông y nổi tiếng “Bản thảo cương mục” của Trung Quốc có tôn vinh thịt dê là món ăn bổ dương ích khí huyết, làm ấm toàn bộ cơ thể.
Thịt dê có vị ngọt, tính nóng (cam nhiệt) thuộc hỏa, không độc. Có tác dụng bổ hư lao, ích khí huyết, tráng dương đạo, ấm thận, ấm trung tiêu, khai vị kiện tỳ, thông khí phát sang (làm phát mụn nhọt).
.jpg)
Nhìn chung, thịt dê có tác dụng thúc đẩy lưu thông máu, tăng thân nhiệt, có ích trong chữa trị bệnh lao, viêm phế quản, hen suyễn. Các món ăn bổ dưỡng dễ chế biến như cháo, thịt dê hầm tỏi, thịt dê hầm cà rốt, hầm rượu vang. Theo đông y, thịt dê là một loại thực phẩm bổ dưỡng, giúp chữa được nhiều chứng bệnh. Thịt dê có thể bồi bổ gan thận, dùng để trị các bệnh liên quan đện thận dương hư, gây ra các triệu chứng như đau lưng mỏi gối, đau do lạnh, bất lực, yếu dương. Thịt dê giúp bổ máu ôn kinh, có thể điều trị các bệnh đau bụng do lạnh, phụ nữ sau sinh cần bổ máu, giải quyết tình trạng thiếu máu.
Đông y truyền thống nhận định, thịt dê chính là vị thuốc bồi bổ nguyên khí, bổ dương, bổ tinh huyết, là món ăn “hảo hạng” để hồi phục sức khỏe sau khi lao lực quá sức. Là một món ăn ấm áp ưu việt hơn trong nhóm thực phẩm từ thịt. Phụ nữ khí huyết hư yếu hay sảy thai hoặc phụ nữ sau sinh dùng thịt dê với các thang thuốc bổ khí huyết dùng rất tốt.
4 Thịt dê có tác dụng chữa bệnh như một dược liệu quý:
Tốt cho bệnh tim mạch
Thịt dê có tác dụng giảm bớt tình trạng viêm và ổn định nhịp tim. Theo nghiên cứu, khi ăn thịt dê còn có thể được giảm nguy cơ xơ vữa động mạch và bệnh tim mạch vành do lượng chất béo bão hòa trong thịt dê ít.
Phòng ung thư
Do đặc tính nhai lại nên trong thịt dê sinh ra nhiều acid béo linoleic liên hợp (CLA). Acid này rất tốt cho việc giảm viêm và có tác dụng hỗ trợ điều trị ung thư trực tràng. Nhờ có acid béo linoleic liên hợp mà có thể làm ức chế sự phát triển của khối u, hỗ trợ bổ sung dinh dưỡng cho cơ thể chống chọi lại căn bệnh ung thư trực tràng.
Giảm đau bụng kinh, đẹp da
Ăn thịt dê bổ sung thêm sắt, nuôi dưỡng sự phát triển của tế bào máu và rất tốt trong việc điều hòa kinh nguyệt của chị em phụ nữ. Hơn nữa, trong thịt dê còn chứa vitamin B12 giúp cơ thể duy trì hoạt động của tuyến giáp, giảm hoạt động của các gốc tự do gây ra quá trình lão hóa. Ngoài ra, ăn thịt dê còn là cách giúp cho làn da khỏe mạnh, mịn màng và tươi tắn.
Ngăn ngừa thiếu máu
Theo thống kê, cứ 100 gram thịt dê chứa 3mg sắt. Do đó, phụ nữ khi mang thai nên ăn thịt dê để bổ sung thêm sắt một cách tự nhiên. Nhờ có thành phần sắt trong thịt dê có thể giúp phòng ngừa thiếu máu cho cả bà bầu và thai nhi.
Tránh dị tật bẩm sinh
Thịt dê rất giàu các vitamin B, vitamin E, vitamin K, Protein, acid amin….có lợi cho sức khỏe bổ sung dưỡng chất cho phụ nữ khi mang thai. Vì thế, để phòng tránh các dị tật bẩm sinh thai nhi không mong muốn thì các bà bầu nên lựa chọn và bổ sung thịt dê vào các món ăn chế biến trong thực đơn hàng ngày.
Tốt cho việc giảm cân
Nếu bạn đang trong quá trình giảm cân kiêng ăn thịt thì đừng ngần ngại thưởng thức món thịt dê để giảm cân. Chắc hẳn bạn đang băn khoăn tại sao thịt dê lại có thể dùng vào thực đơn giảm cân phải không?
Điều đó có thể dễ lý giải bởi trong thịt dê có chứa các protein có tác dụng chủ yếu để gây ức chế cơn đói. Từ đó tạo cảm giác no bụng. Đồng thời, thịt dê có chứa một lượng chất béo rất ít không đáng kể nên bạn không cần phải lo lắng khi thường xuyên giảm cân với thịt dê nhé.
Giúp ích cho nam giới
Ngày nay, hiện tượng vô sinh ở nam giới ngày càng nhiều. Bổ sung thịt dê trong bữa ăn là giải pháp hữu hiệu rất tốt cho việc điều trị tình trạng vô sinh ở nam giới. Với nhiều chất dinh dưỡng của thịt dê giúp cải thiện sức khỏe và có lợi cho sinh sản của đàn ông.
Bệnh tiểu đường
Nếu bổ sung thịt dê trong các bữa ăn thường xuyên hàng ngày thì cơ thể sẽ khỏe mạnh, tăng sức đề kháng và giúp làm giảm nguy cơ mắc bệnh, đặc biệt là bệnh tiểu đường ở cấp độ II.
Tốt cho hệ miễn dịch
Với thành phần dinh dưỡng giàu vitamin, khoáng chất, acid omega 3, thịt dê là lựa chọn số 1 để tăng cường hệ thống miễn dịch. Trong một tuần, để nâng cao hệ miễn dịch và cơ thể khỏe mạnh thì bạn nên ăn loại thịt dê này khoảng 3 lần trong một tuần.
Giảm căng thẳng
Do ảnh hưởng từ công việc và cuộc sống hàng ngày nên có không ít người thường xuyên bị căng thẳng. Để giảm tải các áp lực đó, bạn nên ăn thịt dê giúp tăng mức độ tâm trạng và làm giảm mức độ căng thẳng.
5 Ngoài thịt dê, các bộ phận khác của dê cũng là nguồn thực phẩm giàu dinh dưỡng:
Gan dê (dương can)
.jpg)
Gan dê vị đắng tính lạnh (khổ hàn), sắc xanh, bổ can minh mục (sáng mắt). Dùng gan dê lấy tả làm bổ (dĩ tả vi bổ). Dương can hoàn, gia hoàng liên trị bệnh ở mắt.
Chữa chứng can phong hư nhiệt, mắt có màng đỏ, sau khi hết sốt mắt bị mờ. Trường hợp trẻ em bị quáng gà dùng gan dê rất tốt. Luộc hoặc hấp 40 – 50g gan dê ăn hằng ngày.
Chữa can huyết hư: cơ thể suy nhược, chóng mặt, mờ mắt: nấu cháo gan dê ăn hằng ngày.
Chữa can hỏa vượng: đau đầu, hoa mắt, mắt đỏ, chóng mặt: gan dê 60g, cốc tinh thảo 10g, cúc hoa 10g sắc kỹ, ngày uống 3 lần.
Mật dê (dương đởm)
Mật dê vị đắng tính lạnh (khổ hàn) có tác dụng tiêu viêm, minh mục (chữa đau mắt, mờ mắt) bởi đởm là tinh hoa từ can, nên chữa được các bệnh về mắt.
Trị viêm mắt bờ mi, mắt có màng đỏ, màng trắng, vào tháng chạp lấy mật dê, bọc túi giấy để vào trong lồng, treo dưới thềm, đợi sương xuống, sau đó quét lên mắt hoặc hòa loãng mật dê với nước sạch để nhỏ mắt hằng ngày.
Lấy mật ong cho vào túi mật dê nấu chín, để khô, nghiền thành cao, mỗi lần ngậm một chút để thanh can, dưỡng huyết. Thứ cao này tên là “Nhị bách vị thảo hoa cao”, bởi con dê ăn trăm thứ cỏ, con ong hút mật trăm thứ hoa.
Dùng mật dê để bôi, xoa bóp vào những vết bầm tụ máu do bị ngã, bị thương.
Xương dê (dương cốt)
Xương dê vị ngọt, tính ấm (cam ôn), có công dụng bổ thận, cường gân cốt thường dùng dưới dạng bột nướng hoặc nấu thành cao.
Dùng xương dê, tốt nhất là xương cẳng chân (hĩnh cốt) nướng lên, tán thành bột mịn. Hoặc xương dê rửa sạch, bỏ phần xương xốp, ngâm trong rượu gừng đem nấu một ngày đêm, lấy nước, cô đặc thành cao. Bột nướng và cao xương dê dùng chữa thận hư, tỳ vị hư nhược, phụ nữ sau khi đẻ khí huyết hư.
Tiết dê (dương huyết)
.jpg)
Tiết dê vị mặn, tính bình có công dụng bổ huyết, chỉ huyết, giải độc.
Huyết dương tửu: gồm dương huyết, đại hồi, quế chi, sinh khương, xuyên khung, trần bì. Bài thuốc này có tác dụng hành khí, hoạt huyết.
Có thể dùng rượu ngâm dương huyết, đương quy, mật ong để bổ huyết cho những người suy nhược, phụ nữ sau sinh rất tốt.
Tiết dê (đốt thành than) 5 phần, bột huyết dư 5 phần, bột hoàng cầm 1 phần, tất cả trộn đều rồi rắc vào vết thương chảy máu, có tác dụng chỉ huyết.
Giải độc thủy ngân, đan thạch, asen, lưu huỳnh.
Sữa dê (dương nhũ)
.jpg)
Sữa dê tác dụng bổ phế thận hư, nhuận vị…
Sữa dê vị ngọt tính ấm (cam ôn). Có hàm lượng dinh dưỡng cao. Có tác dụng bổ phế thận hư, nhuận vị, nhuận táo.
Trị phản vị tiêu khát, miệng lưỡi sưng lở (ngậm, súc miệng rồi nhổ đi), trị nhện cắn (bôi vào vết cắn), sâu bọ chui vào tai có thể nhỏ sữa dê vào để chúng tự bò ra.
Dùng để tắm dưỡng da có tác dụng làm trắng và mịn đẹp da
Tinh hoàn dê (ngọc dương)
.jpg)
Ngọc dương có tác dụng bổ thận sinh tinh trị thận hư, liệt dương, lãnh cảm. Người ta thường dùng ngọc dương hấp rượu, ngâm rượu thuốc cùng với các vị khác như đỗ trọng, tục đoạn, kỷ tử, thục địa, đương quy.
Ngọc dương có thể cho xay sinh tố với một số loại hoa quả và mật ong hòa với rượu để uống, dễ uống và tốt cho cả nam lẫn nữ.
Thận dê (dương thận)
Thận dê vị ngọt (cam), tính bình, có tác dụng bổ thận khí, ích tinh sinh tủy.
Trị liệt dương, xuất tinh sớm: thận dê một đôi, thục địa 10g, kỷ tử 10g, nhục thung dung 12g, ba kích 8g. Thận dê làm sạch, thái miếng, hầm kỹ với các vị thuốc trên, thêm gia vị, ăn nóng.
Trị hư, tai ù tai điếc, di tinh, liệt dương: thận dê 1 quả, thịt dê 100g, kỷ tử 30g, gạo tẻ 50g, gạo nếp 1 nắm nhỏ, nêm gia vị vừa đủ, nấu thành cháo, ăn vài lần trong ngày.
Trị đau lưng lâu ngày: thận dê một đôi, hầm với hắc đậu (đậu đen) 60g, đỗ trọng 12g, tiểu hồi 3g, sinh khương (gừng tươi) 3 lát, nêm gia vị vừa ăn, ăn ngày 2 lần.
Dạ dày dê (dương đỗ)
Dạ dày dê vị ngọt, tính ấm (cam ôn), có tác dụng bổ hư, kiện kỳ, ích vị.
Trị chứng tỳ vị hư hàn: dạ dày dê một cái hầm nhừ với gừng tươi (sinh khương), riềng (cao lương khương) và nhục quế (lượng vừa đủ), ăn trong ngày.
Trị chứng can uất phản vị: dạ dày dê hầm với hoài sơn 12g, bạch truật 12g, bạch biển đậu 12g, bán hạ chế 8g, bạch thược 12g.
Sừng dê (dương giác)
Sừng dê đặc biệt là linh dương giác là tốt nhất, có tác dụng thanh tâm, lương huyết, an thần, trấn kinh tức phong, thanh can hỏa.
Dùng sừng dê mài ra trong nước (thủy phi) hoặc mài bột mịn pha với nước ấm, uống để trị các chứng sốt cao, nói sảng, chân tay co giật, múa vờn, kinh phong, kinh giản rất hiệu nghiệm.
Phối hợp với các vị thiên ma, câu đằng, bạch phụ, thuyền thoái, địa long, rau má, rau đắng biển,…đặc trị các chứng về thần kinh, động kinh, tăng cường trí nhớ.
6 Ăn thịt dê như thế nào là tốt nhất?
Hải Thượng Lãn Ông khuyên ăn thịt dê tái với gừng, hành, tỏi và hẹ. Có tác dụng tiêu thực và làm ấm đan điền (là nơi xuất phát của mạch xung, nhâm, đốc và thông hai mạch xung nhâm, nhờ vậy lục phủ ngũ tạng đều được thụ khí).
Thịt dê không độc, có tác dụng trợ dương, bổ huyết, chữa lao phổi, người gầy yếu. Nếu ăn liên tục 30 – 40g/ngày các món ăn chế biến từ thịt dê, có thể khỏi gầy yếu, đau lưng, dương sự kém, khí huyết hư tổn, ra nhiều mồ hôi. Đặc biệt, rất tốt cho phụ nữ gầy yếu, ít sữa sau khi sinh nở. thịt dê còn có tác dụng thúc đẩy lưu thông máu, tăng thân nhiệt, làm tăng các enzym giúp tiêu hóa thức ăn. Chứa nhiều chất dinh dưỡng phong phú nên thịt dê có ích trong việc chữa trị một số các bệnh làm suy giảm sinh lực của cơ thể như: lao, viêm phế quản, hen suyễn.
7 Những ai phải kiêng ăn thịt dê?
Trong dân gian lưu truyền quan niệm, ăn thịt dê vào mùa đông để giữ ấm, đây là một món ăn được đánh giá là thơm ngon, giàu dinh dưỡng, nhưng lại là món ăn cần phải chú ý đối với những nhóm người khác nhau.
Xét tổng thể, thịt dê tốt nhưng vẫn phải cẩn trọng khi ăn uống. Người trong giai đoạn cơ thể bị nóng bốc hỏa, ví dụ như bị sốt, đau răng, loét miệng, ho, nôn ói, có đờm màu vàng. Người có bệnh gan, cao huyết áp, viêm ruột cấp tính hoặc bị các bệnh truyền nhiễm khác.
a Người bị bệnh tim, huyết thanh
Thịt dê thuộc tính nóng, chua và ngọt, nếu chế biến cùng với rượu, sẽ làm tăng độ nóng lên, ăn vào sẽ nóng phừng phừng. Vì vậy, khi nấu dê hầm không nên cho thêm dấm. Những người bị rối loạn chức năng tim và bệnh nhân có bệnh huyết thanh nên chú ý đặc biệt.
b Người bị viêm gan
Người có bệnh viêm gan nên tránh ăn thịt dê, vì đây là món ăn giàu protein và chất béo, khi gan có bệnh thì chức năng gan suy giảm, nếu ăn cùng lúc một lượng lớn chất đạm và chất béo, cơ thể không kịp tiêu hóa, hấp thu, chuyển hóa dinh dưỡng, tạo thành gánh nặng cho gan, khiến cho bệnh bùng phát nặng hơn.
c Người bị bốc hỏa, nóng trong
Các thành phần trong thịt dê có tính nhiệt cao, bổ dương mạnh, sau khi ăn người sẽ nóng lên, dễ bốc hỏa. Vì vậy, mỗi bữa không nên ăn quá nhiều, tốt nhất nên ăn kèm với rau cải thảo, cải bắp, bún mì miến để làm giảm độ nóng của thịt dê.
d Người đang có bệnh đau, viêm
Vì tính nóng cao, nên đây là món ăn không phù hợp với người đang bị nóng trong, sốt, đau răng, viêm nhiệt lở loét khoang miệng, ho, có đờm vàng.
e Người bị huyết áp cao, viêm đường ruột
Người có bệnh huyết áp cao, viêm ruột cấp hoặc các bệnh truyền nhiễm, không nên ăn thịt dê.
